پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای، تقابل با سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا و دستورکارهای غربی را قوی‌تر کرده و ظرفیت‌های تهران برای شکست کامل تحریم‌ها و شکوفایی اقتصادی را بالا برده است؛ ایران فرمول توسعه را بر مبنای نظمی جدید می‌نویسد.
بعد از گذشت حدود ۱۷سال از درخواست ایران برای عضویت رسمی در سازمان همکاری‌های شانگهای، روز سه‌شنبه ۱۳ تیرماه بود که در بیست و سومین نشست سران این سازمان عضویت تهران به صورت رسمی اعلام شد. ایران در کنار متحدان دیگری مثل چین و روسیه، نهمین عضو شانگهای شد تا هم تهران و هم این سازمان ابعاد تاثیرگذاری و قدرت‌نمایی خود را نشان دهند.
تحقق هدف موازنه‌سازی شانگهای با پیوستن عضو نهم
اعضای موسس شانگهای در سال ۱۹۹۶ این سازمان را با عضویت پنج کشور و با هدف بزرگ برقراری موازنه قدرت در برابر نفوذ آمریکا و ائتلاف ناتو پایه‌ریزی کردند؛ با پیوستن ایران به این جمع که غالباً قدرت اقتصادی بلوک شرق دیده می‌شود، مثلث صف‌آرایی سازمان‌یافته و نهادی در برابر واشنگتن تکمیل شده و رویای موازنه‌سازی، گام‌به‌گام تحقق پیدا می‌کند. هدف دلارزدایی از معاملات کشورهای عضو، اولین و بارزترین هدفی بود که بعد از پیوستن ایران مطرح شد؛ اما قطعاً نتایج این انضمام، به یک هدف و برنامه محدود نخواهد شد.
اتحاد ایران با چین و روسیه در چارچوب چنین سازمانی تقویت شده و هند هم به عنوان یک قدرت اقتصادی نوظهور که که در سازمان‌های دیگری همچون بریکس عضویت دارد، در همکاری‌های ایرانی-شرقی ادغام خواهد شد. فراتر از این، اضافه شدن توان اقتصادی کشورهای عربی به شانگهای و تکمیل حلقه دوری آنها از غرب، محدوده و توان تاثیرگذاری این سازمان افزایش خواهد یافت؛ دستورکاری که با اعطای وضعیت شریک به عربستان، مصر و قطر آغاز شده و به زودی پیشرفت خواهد کرد. چنانچه ترکیه نیز به این مرحله از عضویت برسد، روند همگرایی کشورهای منطقه زیر یک چتر نهادی محقق خواهد شد؛ همانطور که زمانی نشریه آمریکایی «واشنگتن پست» طی سال‌های اخیر، این امر را پیش‌بینی کرده بود.
شانگهای، چند قدم جلوتر از «تجارت جهانی»
«بلال خلیفه»، نویسنده عراقی و پژوهشگر اقتصاد سیاسی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس و درباه نتایج مثبت پیوستن ایران به شانگهای در ابعاد سیاسی و اقتصادی توضیح داد: در سال ۲۰۲۰، اقتصاد کشورهای عضو این سازمان بالغ بر ۱۸.۴ تریلیون دلار بود؛ در حالی که تجارت درون سازمان تجارت جهانی در همین مدت تنها ۶.۲ تریلیون دلار بود. قدرت این سازمان به جایی رسیده که توانست با هدف ارائه خدمات مالی و بانکی برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری تحت حمایت دولت‌های کشورهای عضو سازمان، اتحادیه بین‌بانکی بانک‌ها (SCO IBC) را تأسیس کند.
خلیفه درباره ظرفیت‌ها و توان مجموعه اعضای شانگهای تاکید کرد: تامین مالی برای پروژه‌های متمرکز بر زیرساخت‌ها، صنایع پایه، صنایع پیشرفته، بخش‌های صادرات محور و پروژه‌های اجتماعی در کشورهای عضو، صدور و تمدید وام بر اساس رویه‌های بانکی بین‌المللی و قوانین مالی پذیرفته شده در جهان و همچنین تامین مالی پیش از صادرات برای کمک به گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و حمایت از پیشرفت در سایر زمینه‌های مورد اهتمام مشترک تنها چند مورد از توان‌ها وظرفیت‌های بی‌شمار این سازمان است.
پژوهشگر عراقی در ادامه این گفت‌وگو و درباره ابعاد امنیتی و سیاسی شانگهای خاطرنشان کرد: «سازمان همکاری‌های شانگهای به عنوان یک سازمان امنیتی آغاز به کار کرد و سپس به یک سازمان سیاسی و اقتصادی تبدیل شد؛ بنابراین پیوستن به آن به معنای پیوستن رسمی به قطب جدیدی از مناسبات جهانی و اتحاد قدرتمندی است که در سال‌های آینده بر دنیا حاکم خواهد شد».
خلیفه در پاسخ به سوالی درباره تاثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی پیوستن تهران به این سازمان تصریح کرد: عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای ابتدا و در گام اول مشوّق کشورهای منطقه برای گام برداشتن در این مسیر خواهد بود. این سازوکار، منجر به موازنه‌های سیاسی و اقتصادی در منطقه خواهد شد و ثبات سیاسی و اقتصادی منطقه را در سایه توافقات جدید افزایش خواهد داد. رفته رفته این سازمان و اعضای آن چه جدید و قایم، به الگوی پیشرفت مستقل و راه نجاتی برای کشورهای دیگر تبدیل خواهند شد؛ کشورها و بلوک‌های منطقه‌ای خاصی که هم‌اکنون از فشار غربی و هژمونی آمریکایی رنج می‌برند.
سرخط تحلیل‌های جهان؛ شکست سلاح تحریم و پایان یک‌جانبه‌گرایی
بعد از اعلام رسمی عضویت ایران در همکاری‌های شانگهای طی برگزاری نشست مجازی این سازمان به میزبانی هند، رسانه‌های جهان با پوشش اخبار و انتشار تحلیل‌هایی درباره آن، اهمیت پیوستن تهران را نشان دادند.
روزنامه لبنانی «الاخبار» در گزارشی از این عضویت نوشت: ایران شاهد نتایج ماندگاری از این عضویت خواهد بود؛ متحدان و همکاری قدرتمند این کشور در شانگهای، یعنی چین و روسیه در مسیر اهداف و برنامه‌های مشترک [به ویژه مقابله با تحریم و یک‌جانبه‌گرایی] مصمم‌تر از همیشه هستند. همانطور که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه تاکید کرد مسکو در برابر محدودیت‌های غرب «استوار» ایستاده است و به «مقاومت در برابر تحریم‌ها، فشارها و تحرکات خارجی» ادامه خواهد داد. «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین نیز با تاکید بر لزوم «حفظ صلح منطقه‌ای»، از عزم پکن برای اجرایی سیاست «حمایت‌گرایی» در روابط اقتصادی با هدف افزایش درهم‌تنیدگی کشورهای عضو شانگهای سخن گفت.
پایگاه خبری خبری و تحلیلی «راشاتودی» هم مانند بسیاری از رسانه‌های روسی در گزارشی با عنوان «ورود ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند روند کنار گذاشتن دلار را تسریع کند»، نوشت: ایران کشوری است که سال‌هاست تحریم‌های شدیدتری را نسبت به روسیه، از سوی غرب متحمل شده است؛ مطالعه تجربیات تهران در این تقابل اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. غربی‌ها خیلی زودتر از حمله اقتصادی به ما غارت منابع ایران را غارت کردند؛ تمام پرداخت‌ها را متوقف و ذخایر مالی آنها را مصادره کردند. ایران برای مدت طولانی مقاومت کرد و ما می‌توانیم از تجربه آنها الگو بگیریم. اکنون با پیوستن ایران به شانگهای، این شور دیگر تنها نیست؛ ورود رسمی آن به این سازمان باعث افزایش مبادلات غیر دلاری در تجارت خارجی اعضای عضو خواهد شد.
روزنامه اینترنتی «رای الیوم»، چاپ لندن نیز در گزارشی به قلم «حسن مرهج»، تحلیلگر مشهور جهان عرب نوشت: صحبت درباره سازمان همکاری‌های شانگهای و اعضای آن ما را در برابر معادلات اقتصادی جدیدی قرار می‌دهد که به آمریکا فشار می‌آورد؛ این موضوع را می‌توان از طریق تاثیرات جریان اقتصادی پویای کشورهای عضو، علیه اقتصاد آمریکا بررسی کرد. آنچه اهمیت این سازمان را افزایش داده، پیوستن رسمی ایران به چنین بلوک اقتصادی قدرتمندی است که حالا با توجه به تضادهای ژئوپلیتیکی که در جهان حادتر شده است، تلاش خواهد کرد تا یک نظام جهانی چندقطبی مبتنی بر همکاری شکل دهد. ایران یک قدرت اقتصادی موثر و تاثیرگذار در منطقه است و نشانه قدرت آن این است که با بسیاری از کشورها، حتی آن‌هایی که تحت حمایت آمریکا سیاست‌گذاری می‌کنند، مراودات اقتصادی دارد. در همین خصوص، هیچکس نمی‌تواند منکر نیاز دنیا به محصولات و صنایع ایرانی چه نفت و چه مواد غذایی دیگر شود؛ بنابراین حضور تهران در مجموعه شانگهای، تاثیرات مثبت زیادی بر فرصت‌های اقتصادی مجدد جهانی خواهد داشت.
پایگاه خبری «الشرق» نیز با انتشار گزارشی و معرفی ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی اعضای سازمان همکاری شانگهای، وصف «ناتوی شرقی» را برازنده این مجموعه خواند و نوشت: سازمان همکاری شانگهای یک بلوک امنیتی است که توسط چین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی تأسیس شد؛ برخی آن را با اشاره به مشابهت‌هایش با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به عنوان «ناتوی شرق» توصیف می‌کنند. هدف سازمان همکاری شانگهای (SCO) «تقویت اعتماد متقابل و روابط حسن همجواری بین کشورهای عضو» است و تاکنون هم توانسته در بسیاری از حوزه‌ها، از سیاست و اقتصاد گرفته تا فرهنگ و تکنولوژی از اعضایش حمایت کند. پیوستن تهران به این سازمان، به عنوان عضو نهم، همانطور که برخی رسانه‌های آمریکایی توصیف می‌کنند، یک پیروزی برای دولت فعلی ایران است.
